Năm sinh, có ảnh hưởng đến sự phát triển con người?

Những năm gần đây, hiện tượng bùng nổ sinh con vào những năm tốt diễn ra phổ biến ở Việt Nam và các nước như Trung Quốc, Đài Loan hay Hồng Kông. Một số cặp vợ chồng ở Việt Nam thậm chí còn chọn giờ sinh cho con họ bằng phương pháp mổ đẻ để có được đứa con sinh vào giờ tốt.

Vấn đề đặt ra là: liệu những đứa trẻ sinh vào các năm được cho là năm “tốt” có thực sự phát triển tốt hơn những đứa trẻ sinh vào các năm khác về giáo dục và sức khỏe?

Hai tác giả: Đỗ Quý Toàn: Tiến sĩ kinh tế - nhóm nghiên cứu kinh tế phát triển - ngân hàng thế giới tại Washington và Phùng Đức Tùng - thạc sĩ kinh tế - Vụ xã hội môi trường - tổng cục thống kê đã có một nghiên cứu thú vị.

Liệu cha mẹ có chọn năm tốt để sinh con? Kết quả nghiên cứu cho thấy là “có”. Những năm được cho là tốt, số trẻ em sinh ra cao hơn 7,0%. Kết quả nghiên cứu của Yip, Lee và Cheung (năm 2002) khi nghiên cứu về số trẻ em sinh ra trong năm Rồng (1988 và 2000) ở Hồng Kông cho thấy: số trẻ em sinh ra trong năm 1988 cao hơn 6,7% và năm 2000 cao hơn 8,0% so với mức sinh trung bình. Đồ thị dưới đây cho thấy số trẻ em sinh ra theo năm tốt, năm xấu từ năm 1976 đến năm 1996 ở Việt Nam.

Liệu trẻ sinh năm tốt có phát triển tốt hơn? Điều thật ngạc nhiên là “có”. Kết quả nghiên cứu cho thấy những trẻ sinh năm tốt có số năm đi học cao hơn khoảng 10% so với số năm đi học bình quân (5 năm); mặt khác, chỉ số đo lường sức khỏe (được đo lường bằng chỉ số z-score của BMI) của trẻ sinh năm tốt cũng cao hơn rõ rệt so với mức trung bình của nhóm nghiên cứu. Vậy đằng sau sự khác biệt này là gì? Có thể giải thích được sự khác biệt này theo các nguyên nhân sau:

Yếu tố thứ nhất có thể giải thích được hiện tượng này là sự khác biệt về các đặc trưng cấp hộ gia đình. Những cặp vợ chồng có xu hướng và có khả năng chọn năm tốt để sinh con có thể có nguồn lực đầu tư vào y tế và giáo dục cho con em của họ nhiều hơn hoặc có thể họ sinh ít con hơn nên có nhiều nguồn lực như thời gian, tài chính để đầu tư cho sự phát triển của trẻ; có khả năng cung cấp một môi trường phát triển tốt hơn cho con cái họ so với các cặp vợ chồng khác.

Một sự khác biệt nữa là những bà mẹ có trình độ giáo dục cao hơn thì thường có xu hướng chọn năm sinh cho con nhiều hơn và đối với các ông bố thì ngược lại. Điều này có thể là vì các bà mẹ có trình độ giáo dục cao sẽ có ảnh hưởng nhiều hơn đến việc sinh con.

- Yếu tố thứ hai có thể giải thích được sự khác biệt là do năm tốt tác động (tác động yếu tố tự nhiên hay nói cách khác là tác động của tử vi) hoặc là do những cặp vợ chồng có con sinh năm tốt tin rằng trẻ sinh năm tốt sẽ có khả năng bẩm sinh tốt hơn và do vậy họ đầu tư nhiều hơn (tác động của yếu tố nuôi dưỡng) nên họ chuẩn bị kế hoạch sinh con, tài chính, kiến thức chăm sóc con tốt hơn và chuẩn bị đầy đủ các yếu tố về tâm lí để sẵn sàng nuôi đứa trẻ trong những điều kiện tốt. Mặt khác, trẻ sinh năm tốt được những người xung quanh khích lệ làm cho chúng tự tin hơn, do đó có tác động tích cực đến trẻ.

Theo tử vi năm tốt còn phụ thuộc vào giới tính của trẻ. Một số năm là tốt cho trai nhưng lại không tốt cho gái và ngược lại. Chúng tôi so sánh những trẻ em sinh vào năm không tốt do giới tính với những trẻ em sinh vào những năm không tốt khác. Kết quả cho thấy mặc dù theo tử vi đây là những trẻ sinh năm không tốt nhưng những trẻ sinh vào năm không tốt do giới tính vẫn có chỉ số phát triển con người tốt hơn những trẻ sinh vào những năm không tốt khác.

Cuối cùng chúng tôi so sánh trẻ em gái sinh năm tốt cho gái với những trẻ em gái sinh vào năm tốt cho trai. Kết quả là trẻ em gái sinh vào năm tốt cho trai và không tốt cho gái vẫn có sự phát triển tốt hơn về giáo dục và sức khoẻ so với những trẻ em gái sinh vào năm tốt cho gái và không tốt cho trai.

Những kết quả này khẳng định rằng tác động lên sự khác biệt về phát triển con người giữa trẻ sinh năm tốt và trẻ sinh năm khác chủ yếu là do yếu tố nuôi dưỡng chứ không phải là do tử vi tạo ra. Mặt khác, khi bố mẹ chọn năm sinh cho con thường chỉ chọn khi năm đó là tốt cho con trai.

Một câu hỏi được đặt ra là nếu cha mẹ biết được rằng sự khác biệt về phát triển con người của đứa trẻ là do yếu tố nuôi dưỡng (kế hoạch sinh con) tác động chứ không phải là do tử vi tác động thì tại sao việc chọn năm sinh cho con vẫn còn tồn tại và thậm chí là ngày càng mạnh hơn ở VN?

Câu trả lời có thể là cha mẹ không thể tách biệt được tác động của yếu tố nuôi dưỡng (lập kế hoạch sinh con) và yếu tố tử vi đến sự phát triển của đứa trẻ. Do vậy các cặp vợ chồng khi còn đủ thời gian để lựa chọn thời điểm sinh con sẽ chọn năm tốt vì việc lựa chọn này không ảnh hưởng nhiều đến các lợi ích khác của họ mà lại được cộng đồng những người sống quanh hộ cho rằng đó là quyết định khôn ngoan.

Một số vấn đề chính sách liên quan đến hiện tượng chọn năm sinh cho con là những năm được cho là năm tốt sẽ có sự bùng nổ về số trẻ em sinh ra dẫn đến sự quá tải về việc cung cấp các dịch vụ y tế, giáo dục và việc làm. Mặt khác, việc chọn năm sinh cho con có thể dẫn đến hiện tượng nạo phá thai ảnh hưởng đến sức khoẻ sinh sản và cân bằng về giới tính.

PHÙNG ĐỨC TÙNG