Những chuẩn âm thanh đa kênh phổ biến

Ta sẽ xem xét những chuẩn âm thanh đa kênh thường gặp nhất.

Dolby Digital


Đây là hệ thống âm thanh surround phổ biến nhất. Bạn cần một receiver có giải mã Dolby Digital để thưởng thức các chương trình này. Chuẩn âm thanh AC-3 (Audio Coding 3) của Dolby đã được công nhận là chuẩn cho việc ghi (mã hóa) và tái tạo (giải mã) âm thanh surround cho DVD và HDTV tại Mỹ.


Quá trình xử lý âm thanh của Dolby Digital
Dolby Digital AC-3 là một bước cải tiến hướng đến âm thanh trung thực thưởng thức tại nhà. Nó phát ra 6 kênh âm thanh riêng biệt hoàn toàn. Giống như Dolby Surround Pro Logic, nó gồm các kênh Trái (Left), trung tâm (Center) và Phải (Right) trải ngang qua phía trước căn phòng. Dolby Surround Pro Logic chỉ có một kênh Surround đơn lẻ với băng tần hạn chế (trong khoảng từ 100 Hz đến 7.000 Hz). Còn Dolby Digital AC-3 cung cấp kênh Surround Left và Surround Right riêng biệt để có thể định vị âm thanh chính xác, trung thực và có sức thuyết phục hơn. Với Dolby Digital AC-3, tất cả 5 kênh chính có dãi động đầy đủ (từ 3 Hz đến 20.000 Hz). Kênh thứ sáu là Kênh Hiệu Ứng Tần Số Thấp (Low Frequency Effects Channel) vào đúng thời điểm sẽ bổ sung thông tin tiếng bass để tăng lên cực đại ấn tượng của cảnh phim như tiếng nổ, sự va chạm mạnh, v.v…



Tất cả 6 kênh trong hệ thống Dolby Digital AC-3 đều là digital (tín hiệu kỹ thuật số), nghĩa là chúng có thể được truyền tải mà không bị mất mát các dữ liệu được ghi vào đĩa từ đầu thu của nhà sản xuất cho đến tận hệ thống phát lại tại nhà bạn. Điều đáng ngạc nhiên là Dolby Digital AC-3 đóng gói tất cả 6 kênh gọn hơn cả một kênh riêng lẻ của loại đĩa Compact Disc trước đây. Sự tiến bộ trong kỹ thuật mã hóa dữ liệu âm thanh này làm cho các soundtrack Dolby Digital AC-3 có thể được dùng bổ sung vào các đĩa laser thông thường và hàng loạt các nguồn khác. Những kỹ thuật này cho một bước cải tiến rõ rệt trong dãi tần số và dãi động cực kỳ rộng với độ méo thấp khi tái tạo âm thanh tại nhà.


Dolby Prologic II



Bộ giải mã Pro Logic II mới được phát triển của Dolby tái tạo âm thanh surround động 5.1 kênh từ bất kỳ nguồn 2 kênh nào phát từ DVD, VHS, đài truyền hình, radio và đĩa CD. Dolby Pro Logic II sử dụng công nghệ giải mã ma trận đã được cải tiến rất nhiều so với Pro Logic ban đầu. Ví dụ với Pro Logic II, các kênh Surround là âm thanh stereo (với Pro Logic thì chỉ là mono) và phát lại đầy đủ toàn dãi tần số (với Pro Logic chỉ đạt được tới mức 7 kHz). Những cải tiến này giúp bạn có thể thưởng thức được sự đa dạng cực kỳ của các nguồn 2 kênh với hiệu quả sống động của âm thanh surround 5.1 kênh.

Dolby Pro Logic II-movie và Pro Logic II-music: Các hệ thống mã hóa mới này xuất ra 5.1 kênh thay vì 4 kênh thông thường của âm thanh surround Dolby Pro Logic. Chúng chỉ là các hệ thống giải mã, được thiết kế để xem phim hay nghe nhạc ấn tượng hơn với nguồn phát stereo. Nên chú ý rằng về thực chất chúng dùng để “chế biến” lại các nguồn stereo có sẵn, các nguồn phát ban đầu không được thiết kế mã hóa theo Pro Logic II movie hay Pro Logic II-music


DTS 5.1



(Gần giống như Dolby Digital AC-3)

Cạnh tranh với Dolby Digtal, hãng Digital Theater Systems Inc (Mỹ) cho ra một dạng thức âm thanh surround digital 5.1 khác, được sử dụng như là một tùy chọn cho soundtrack phim DVD và cho đĩa nhạc. Dữ liệu âm thanh được nén để giảm kích thước khi được ghi vào đĩa hay các vật liệu ghi trung gian khác. Nhưng do mức độ nén ít hơn Dolby Digital, số lượng của dữ liệu được giải mã lớn hơn nên đạt được âm thanh trong trẻo, cao và sâu hơn. Cũng có thể tái tạo mạnh mẽ không gian âm thanh nhờ vào dãi động rộng hơn và độ phân giải cao hơn.

DTS Neo:6 surround

(Gần giống với Dolby Prologic II)

Chế độ này áp các tín hiệu 2 kênh thông thường vào bộ giải mã DTS-ES Matrix 6.1 để đạt được việc phát lại surround 6.1-kênh. Sự nhận dạng các tín hiệu ngõ vào với độ chính xác cao và xử lý ma trận cho phép tái tạo toàn băng tần (đáp ứng tần số 20 Hz tới 20 kHz hay lớn hơn) cho tất cả 6.1 kênh và sự tách biệt giữa các kênh khác nhau được cải thiện, đạt cùng mức độ như là trong một hệ thống digital riêng biệt.
DTS Neo:6 surround gồm hai chế độ để chọn giải mã tối ưu cho nguồn tín hiệu: DTS Neo6 cinema và DTS Neo6 music. Cần chú ý đây chỉ là các hệ thống giải mã, khi thiết kế và ghi âm thanh không có mã hóa Neo6:cinema hay Neo6:music cho các nguồn tín hiệu.

DTS Neo:6 Cinema

Chế độ này tối ưu cho phim. Giải mã được thực hiện với việc nhấn mạnh vào sự tách biệt để đạt được không khí giống với các nguồn 6.1-kênh từ nguồn 2 kênh. Chế độ này cũng hiệu quả khi phát lại những nguồn được ghi ở dạng thức surround thông thường, bởi vì các thành thành “cùng pha” được đưa chủ yếu vào kênh center (C) và các thành phần “nghịch pha” vào phần surround (các kênh SL, SR và SB).

DTS Neo:6 Music

Chế độ này phù hợp chủ yếu cho nhạc. Các tín hiệu kênh phía trước (Trái và Phải) không đi qua bộ giải mã và được phát lại trực tiếp vì thế không có sự mất mát âm thanh. Hiệu ứng của các tín hiệu surround xuất ra từ các kênh center (C) và surround (SL, SR và SB) bổ sung cảm nhận sự mở rộng trường âm thanh.


Dolby Pro logic



Đây là giải mã quan trọng bởi vì nó hoạt động với các tín hiệu Dolby Stereo đã được mã hóa vào hàng ngàn phim ở thời kỳ trước khi có Dolby Digital và phần lớn các đài phát TV stereo analog. Nếu bạn xem TV hay thưởng thức phim VHS Hi-Fi, bạn sẽ dùng âm thanh surround Dolby Pro Logic.


Dolby Ex 6.1 /Thx Surround EX



Một hệ thống surround mới, được gọi là THX Surround EX, được công bố năm 1999 qua phim "Star Wars, Episode 1." Dạng thức soundtrack phim mới này làm giàu thêm hệ thống surround 5.1-kênh hiện có bằng cách bổ sung một kênh mới, Surround Back (SB), để định vị các âm hình (sound images) ngay phía sau lưng người nghe và cho một âm thanh surround thực hơn thấy rõ, đặc biệt trong các hiệu ứng "bay quanh" và "bay qua". Sự hoàn thiện của không gian âm thanh này cuộn người nghe từ tất cả các hướng, cho phép các âm hình di chuyển từ hai bên ra phía sau, từ phía trước ra phía sau và ngay cả qua đầu người nghe ngoài các hiệu ứng 5.1-kênh bình thường.

THX Surround EX được phát triển bởi hãng Lucasfilm Ltd. kết hợp với Dolby Laboratories. Đề tài của Lucasfilm là cải thiện sức mạnh diễn đạt không gian và sự định vị đồng nhất 360o được kết hợp với công nghệ giải mã ma trận của Dolby. Các kênh Surround Back Left và Surround Back Right đã được bổ sung cho cấu hình surround hiện tại của 5.1 kênh, cho phép các âm hình di chuyển từ phía trước thẳng ra phía sau khán giả, từ ngay bên cạnh ra phía sau và cũng hoàn toàn bao quanh khán giả.

Ngoài việc cải thiện hơn nữa cảm nhận âm thanh surround cho 5.1-kênh, Surround EX vẫn hoàn toàn tương thích với các hệ thống 5.1 hiện có, bởi vì tín hiệu Surround Back được mã hóa "ma trận" vào các kênh Surround Trái và Surround Phải của Dolby Digital. Khi các tín hiệu này được phát lại chúng sẽ được giải mã cho ra các kênh Surround Trái, Surround Phải và Surround Back rồi xuất chúng như là một tín hiệu có 6.1 kênh. Nếu hệ thống receiver của bạn chỉ hỗ trợ 5.1-kênh, các tín hiệu THX Surround EX sẽ được xử lý đơn thuần là một tín hiệu 5.1-kênh thông thường và không có thông tin bị bỏ sót, tín hiệu Surround Back sẽ nằm trong các kênh Surround Trái và Surround Phải như vậy tạo ra hiệu ứng surround tương tự như một nguồn 5.1-kênh bình thường.


DTS-ES extended surround


(Gần giống như Dolby Digital EX/THX Surround EX)

Các hệ thống này bổ sung một kênh surround phía sau (Surround Back). Nếu là "discrete", nó là một kênh hoàn toàn tách biệt. Nếu là "matrix", nó được mã hóa đặc biệt vào các kênh surround khác và sẽ được receiver giải mã tạo ra lại.

DTS-ES Extended Surround là một dạng thức tín hiệu digital đa kênh mới, được phát triển bởi Digital Theater Systems Inc. Trong khi vẫn hoàn toàn tương thích với dạng thức DTS Digital Surround thông thường, DTS-ES Extended Surround cải thiện đáng kể cảm nhận surround 360o và thể hiện tốt không gian lập thể nhờ vào các tín hiệu surround mở rộng thêm. Ngoài các kênh surround 5.1 (Trái, Phải, Center, Surround Trái, Surround Phải và LFE), DTS-ES Extended Surround còn có thêm kênh SB (Surround Back, thỉnh thoảng được gọi là "surround center") cho việc tái tạo âm thanh surround với tổng cộng 6.1 kênh.

DTS-ES Extended Surround gồm hai dạng thức tín hiệu với các phương pháp ghi tín hiệu surround khác nhau như được mô tả dưới đây:

DTS-ES Discrete 6.1

DTS-ES Discrete 6.1 là dạng thức ghi mới nhất. Tất cả 6.1 kênh (cả kênh SB) được ghi một cách độc lập sử dụng từng hệ thống digital riêng biệt. Đặc điểm chính của dạng thức này là nhờ các kênh Surround Trái, Surround Phải và Surround Back là độc lập nên âm thanh có thể được thiết kế tự do hoàn toàn và có thể tạo ra cảm giác các âm hình (sound images) di chuyển tự do giữa các âm thanh nền, cuộn 360o xung quanh người nghe. Mặc dù sẽ hoạt động tối ưu khi các sound-track loại này được phát lại bằng bộ giải mã DTS-ES mới, chúng vẫn có thể được phát bằng bộ giải mã DTS thông thường, lúc đó các tín hiệu kênh Surround Back được tự động trộn vào các kênh Surround Trái và Surround Phải, như vậy vẫn không có sự bỏ sót các thành phần tín hiệu.

DTS-ES Matrix 6.1

Với dạng thức này, các tín hiệu kênh bổ sung Surround Back đi qua mã hóa ma trận (matrix encoding) và được "đưa trước" vào các kênh Surround Trái và Surround Phải. Khi phát lại, chúng được giải mã thành các kênh Surround Trái, Surround Phải và Surround Back. Kết quả âm thanh giải mã đạt được trung thực hơn và sát với mục tiêu thiết kế âm thanh ban đầu của hãng sản xuất (phim) so với các hệ thống 5.1- hay 6.1-kênh thông thường.

Hơn nữa, do có dạng thức chuỗi dữ liệu (bit stream) là 100% tương thích với các tín hiệu DTS thông thường nên các hiệu ứng Matrix 6.1 có thể đạt được từ các nguồn tín hiệu 5.1-kênh. Dĩ nhiên cũng có thể phát các nguồn tín hiệu mã hóa DTS-ES Matrix 6.1 bằng bộ giải mã DTS 5.1-kênh thông thường.

Khi các nguồn tín hiệu mã hóa bằng DTS-ES Discrete 6.1 hay Matrix 6.1 được giải mã với một bộ giải mã DTS-ES, dạng thức sẽ được tự động nhận diện và chế độ phát tối ưu sẽ được chọn. Tuy nhiên, một vài nguồn Matrix 6.1 có thể được nhận diện chỉ là dạng thức 5.1-kênh, vì thế phải thiết lập bằng tay chế độ DTS-ES Matrix 6.1 để phát các nguồn này.

Bộ giải mã DTS-ES cũng có một chức năng khác, chế độ DTS Neo:6 surround để phát âm thanh 6.1-kênh từ các nguồn tín hiệu digital PCM và analog.


THX Ultra



Là một loại chuẩn mực kiểm tra những thông số của thiết bị cho Home Theater. Trước khi một thành phần home theatre có được chứng nhận đạt THX Ultra, nó phải kết hợp được nhiều đặc điểm cần thiết và vượt qua nhiều thử nghiệm khắc nghiệt về chất lượng cũng như khả năng hoạt động, sau đó sản phẩm mới được có logo THX Ultra. Nó chính là sự đảm bảo sản phẩm Home Theatre mà bạn mua sẽ cho bạn hoạt động tuyệt hảo trong nhiều năm.
Những yêu cầu của THX Ultra gồm nhiều khía cạnh của sản phẩm gồm cả hoạt động của Ampli công suất, khả năng hoạt động và vận hành của preamplifier, cũng như hàng trăm các thông số khác cả về lĩnh vực digital và analog.


THX Ultra 2


Logo THX Ultra2 chứng nhận rằng thiết bị thoả mãn những tiêu chuẩn chứng nhận mới nhất của Lucasfilm Ltd. chi phối sự hoạt động, đặc điểm, chất lượng âm thanh, công suất, sự ổn định đối với các tải loa trở kháng thấp và dễ sử dụng. Chế độ THX Ultra2 Cinema và THX MusicMode, bổ sung cho các chế độ THX cinema khác, cho bạn thưởng thức các hiệu ứng trường âm thanh cụ thể phù hợp với nguồn phim hay nhạc mà bạn đang phát.

Tham khảo bài bác Dino bên vozforums

Mã:

http://vozforums.com/showthread.php?t=80500