Đàn ông uống bia rượu nhiều hơn chị em phụ nữ là chuyện bình thường ở xã hội phương Tây và Việt Nam nói riêng, nhưng các chuyên gia dịch tễ học vừa lên tiếng rằng cán cân đang dần dịch chuyển về phía phái nữ.
Lí do? Các chiến dịch tiếp thị chất cồn đến nữ giới xuất hiện nhiều hơn, và vai trò của người phụ nữ hiện đại đang dần thay đổi.
Một nghiên cứu trước đây cho thấy tỷ lệ nam giới bị say rượu nhiều gấp đôi nữ giới. Tuy nhiên, điều đó khó mà đúng đối với giới trẻ bây giờ.
‘Vượt mặt’ quý ông
Trên thực tế, một báo cáo sức khỏe đăng trên BBC, được khảo sát từ hàng triệu người trên thế giới, chỉ ra rằng chị em sinh từ năm 1991 đến 2000 đã tiêu thụ số lượng chất cồn gần như bằng với các anh – thậm chí tỷ lệ uống còn vượt qua phái nam.
Từ đó, những loại bệnh gây ra do chất cồn đã tăng nhanh ở phụ nữ. Dữ liệu quốc gia của Mỹ cho thấy tỷ lệ tử vong vì xơ gan ở phụ nữ có độ tuổi từ 45-64 vào năm 2000-2015 là 57%, ở đàn ông chỉ là 21%. Tỷ lệ này đã tăng đến 18% ở nữ giới độ tuổi 25-44, trong khi đó lại giảm 10% ở nam giới.
Số trường hợp phụ nữ trưởng thành “ghé thăm” bệnh viện vì sử dụng chất cồn quá liều đang trên đà đi lên. Và những hiểm họa từ vấn đề này cũng leo thang theo tỷ lệ thuận. Việc các quý bà bắt đầu uống nhiều hơn quý ông không phải là vấn đề quan trọng nhất cần lưu ý.
Các nhà khoa học đã tìm ra điểm khác biệt khi cơ thể phụ nữ phản ứng với chất cồn so với với đàn ông. Đó là do một loại enzyme bên trong dạ dày tên: alcohol dehydrogenase (ADH), với tác dụng phá vỡ liên kết chất cồn.
Lượng enzyme này không được sản xuất ra nhiều ở cơ thể nữ giới. Tiếp đó, chất béo có cơ chế giữ lại chất cồn, và lượng nước bên trong hỗ trợ chất này di chuyển.
Bạn đã biết tỷ lệ chất béo tự nhiên của phụ nữ cao hơn nam giới chăng? Chính vì vậy, chúng ta thường thấy phản ứng của phụ nữ sau khi uống bia rượu thì thể hiện ra nhanh và rõ nét hơn.
Những chị em uống quá nhiều hình thành xu hướng nghiện chất cồn và bị vấn đề về sức khỏe nhanh hơn so với người khác giới. Phụ nữ nghiện bia rượu thường bắt đầu uống chất cồn ở độ tuổi trễ hơn đàn ông, nhưng thời gian để họ bắt đầu nghiện sẽ ít hơn. Phụ nữ cũng nhanh chóng bị bệnh gan hơn và gặp tổn thương liên quan đến tim và hệ thần kinh.
Giới khoa học bất ngờ
Bất ngờ thay, các khác biệt giới tính kể trên trong vấn đề rượu bia đã không được phát hiện cho đến những thập kỉ gần đây. Nghiên cứu về enzyme ADH chỉ mới được công bố vào năm 1990.
Hầu hết những nghiên cứu xung quanh chất cồn chỉ được thực hiện trên nam giới, cho đến tận thập niên 90. Để giải thích, các nhà khoa học được khuyến khích nên loại bỏ nhiều yếu tố có khả năng ảnh hưởng đến kết quả – một trong số đó là giới tính.
Trước đây, nghiện rượu bị mặc nhiên gắn liền với nam giới, và chẳng ai tự hỏi: nếu như không nghiên cứu trên phụ nữ thì chúng ta sẽ bỏ lỡ điều gì?
Điều đó đã thay đổi khi các cơ quan chính phủ như Viện Y tế Quốc gia Mỹ yêu cầu phụ nữ và những người thuộc cộng đồng người thiểu số cũng phải được đưa vào làm đối tượng nghiên cứu lâm sàng, từ đây thì rào cản giới tính mới bị phá bỏ.
Ngoài ra, nghiên cứu thực hiện bởi Sharon Wilsnack, một giáo sư tâm thần học và khoa học hành vi tại Đại học Bắc Dakota khám ra rằng những phụ nữ lạm dụng chất cồn hầu như đã bị quấy rối tình dục khi còn nhỏ. Điều này đóng góp rất lớn trong công tác hỗ trợ, trị liệu cho họ.
Đầu những năm 2000, một nghiên cứu đã sử dụng phương pháp quét sóng não trên những người nghiện rượu và gợi ý rằng não bộ phụ nữ phản ứng nhạy cảm hơn với chất cồn nếu so với nam giới. Nhưng sau đó, Marlene Oscar-Berman, giáo sư giải phẫu và thần kinh học tại Đại học Y Boston đã tìm ra thêm một điều bất ngờ khác.
Khi nhóm của bà quan sát não bộ của những “con sâu rượu”, họ phát hiện ra một phần não ở người nam nghiện rượu nhỏ hơn người nam không nghiện. Phần não đó gọi là “cơ chế khen thưởng”, gắn liền với việc tạo ra động lực; chìa khóa quan trọng để đưa ra quyết định và thậm chí ảnh hưởng đến các nhu cầu sống còn cơ bản.
Tuy nhiên, ở người nữ nghiện rượu thì phần não “cơ chế khen thưởng” lại lớn hơn với người nữ không nghiện – ám chỉ rằng não họ ít bị ảnh hưởng bởi chất cồn hơn phái nam.
Oscar-Berman cảm thán:” Điều đó khiến chúng tôi hết sức bất ngờ. Nó phản bác lại ý kiến cho rằng não bộ phụ nữ uống bia rượu dễ bị tổn thương hơn nam giới.” Hiện nay, giới khoa học vẫn chưa hiểu điều gì tạo nên sự khác nhau trên.
Một số nghiên cứu khác còn cho thấy hai thông tin quan trọng như sau: phụ nữ nghiện rượu bia sẽ hồi phục tốt hơn nếu họ được trị liệu theo nhóm toàn thành viên nữ, giúp họ học thêm kiến thức về khác biệt giới tính trong vấn đề nghiện chất cồn, cùng nhận ra lý do đằng sau việc đó; và rằng phụ nữ uống rượu bia nhằm loại bỏ cảm xúc đau đớn, trong khi việc uống rượu của đàn ông liên quan nhiều hơn đến áp lực xã hội.
Suy cho cùng, đã đến lúc để xã hội và giới khoa học có cái nhìn công bằng hơn giữa nam và nữ trong vấn đề sử dụng chất cồn; và chúng ta cần nhận ra thực trạng sức khỏe bị ảnh hưởng nghiêm trọng, do bia rượu, đang tăng cao ở nữ giới.